Tên di sản : Từ đường họ Lê Quang
Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa
Loại di tích :
Di tích lịch sử
Sô quyết định : Số 4289/QĐ-UBND
Giới thiệu
Từ đường họ Lê Quang thôn Trinh Nga, xã Hoằng Trinh, toạ lạc ngay giữa làng Trinh Nga (cạnh Đình Trinh Nga). Đình toạ lạc hướng Đông bên hữu có núi Đền (ở phía tây), ở phía sau là đê sông Trà Giang, tiếp đến là dòng sông uốn lượn từ tây vòng qua bắc, vòng về phía Đông ôm lấy làng Trinh Nga. Đình Trinh Nga và nhà thờ họ Lê Quang giáp theo thế tay ngai. Xa xa phía Tây Bắc có núi trồng mâm (bên tả).
Từ đường họ Lê Quang toạ lạc hướng nam nằm trên thửa đất 320. Diện tích 150m2. Diện tích khu vực I (khu vực bất khả xâm phạm).
Phía Tây giáp đường làng, phía Nam giáp đường làng, phía Bắc giáp ngõ xóm và giáp thửa 263, phía Đông giáp thửa 321.
Xung quanh khu vực I đã được xây bao tường hoa có cổng nghi môn xây dựng từ thời xưa, có 2 tầng mái, trong khuôn viên có sân lát gạch chiều dài sân bằng chiều dài nha, chiều rộng lại chia làm 2 phần. Phần nhà tiền đường gồm ngôi nhà cổ ba gian. Tổng chiều dài 8,96m, chiều rộng 6,17m. Ở gian giữa có chuôi vồ thò ra phía sau 1,72m. Diện tích xây dựng công trình nhà thờ gần 60m2.
Kiến trúc ngôi nhà
Từ đường họ Lê Quang là ngôi nhà 3 gian, 4 vì. Hai vì giữa giống nhau gồm 4 hàng cột, hai cột hiên trước sau. Trốn cột quân trước và trốn cột cái sau.
Hai vì hồi (vì 1 và vì 4) giống nhau gồm: Hai cột hiên trước sau; Hai cột cái (trước sau) cột quân sau.
Kết cấu vì kèo chủ yếu 6 cột gồm hai cột hiên trước sau, hai cột cái, hai cột quân, song để tạo điều kiện sinh hoạt nên ở hai hồi và phía trước trốn hàng cột quân trước, trong lòng nhà lại trốn hai cột cái vì ở 2 vì giữa cho rộng lòng.
Bài trí đồ thờ
Gian bên hữu ở hồi tây bài trí một án thờ. Trên ban thờ có bình hương đá cổ.
Gian bên hữu thờ các vị là con cháu của cụ Lê Quang Giáp gồm ảnh thờ. Trên án thờ có kiếm thờ, mâm bồng, bình hương gốm cổ.
Gian bên tả, có hương án gỗ sơn son thếp vàng chạm trổ cầu kì.
Gian giữa (gian chính – bài trí theo trục từ ngoài vào trong – từ dưới lên).
Án thờ ở ngoài hè: Hương án tiền (phía trong nhà). Án gỗ bằng sơn son thếp vàng. Trên hương án có bộ ngữ sự (bằng đồng cổ) lư hương tròn, hai hạc nến, hai đền, hai hạc bằng gỗ sơn son thếp vàng chạm khắc tinh vi, chúc bản dán chúc văn chuông đầu bằng đồng, hai ông hương, bình hương sứ (thời Lê). Hai bên hương án, án tiền có đôi câu đối thêu vào gốm.
Hai bên phía sau án tiền có bộ chấp kích bát biểu cổ chạm trổ. Phía trên có bức y môn đề “Đức Duy Hinh”. Trên bàn thờ có mâm bồng, bộ dài bằng đồng, trong đãi có 3 chén đồng, bọ tam sự đồng gồm: Lư hương đồng vuông, hai hạc nên bằng đồng.
Ban thờ thượng (hậu tẩm) thờ chính giữa là Kinh Vương Kiện (ở giữa), có long ngai giao ỷ thần vị, nội dung thần vị, vị khởi tố Kinh Vương Kiện.
Về đồ thờ trong Từ đường họ Lê Quang có nhiều loại, nhiều chất liệu đặc biệt có giá trị về chạm khắc, trong từ đường còn cuốn gia phả gốc, 6 bản sắc phong từ thời Lê và Nguyễn.
Nghinh môn: Cổng nhà thờ họ Lê Quang là một công trình xây dựng cổ xây bằng gạch, bịt hai cạnh Bắc Nam, mở hai cạnh Đông Tây ở tầng dưới, một cạnh dài 2,33m, rộng 2,2m.